Vooys Leest

‘The Autobiography of my Mother (1996) staat al ruim een jaar ongelezen op de plank. Het is een werk dat ik heb aangeschaft toen ik het op de leeslijst voor een college zag staan, maar uiteindelijk is het nooit besproken in de collegebanken. Wanneer ik het dan eindelijk uit de kast trek, opensla en begin te lezen sleurt het boek mij al snel mee in het levensverhaal van Xuela Claudette Richardson.

Xuela is geboren op Dominica. Haar moeder sterft in het kraambed en haar vader levert haar af bij de vrouw die zijn wasgoed verzorgt – of zij ook voor zijn dochter kan zorgen. Haar leven lijkt doordrenkt te zijn met zowel het gemis van haar moeder als met de doorleving van het koloniale verleden van Dominica. Wanneer Xuela (een eindje in de roman, op pagina 79) haar naam vertelt, legt ze uit dat zij onder andere vernoemd is naar haar moeder: ‘My own name is Xuela Claudette, and in the place of Desvarieux is Richardson, which is my father’s name; but who are these people Claudette, Desvarieux, and Richardson? To look into it, to look at it, could only fill you with despair…’

Het levensverhaal van Xuela is tegelijkertijd indringend en afstandelijk. Indringend omdat ze open en eerlijk vertelt over haar (dramatische en pijnlijke) jeugd. Hierbij is geen onderwerp taboe: menstruatiebloed en abortus worden poëtisch beschreven. De afstandelijkheid van haar verhaal schuilt in haar houding tegenover de mensen in haar omgeving – en misschien ook wel in haar houding tegenover jou als lezer. De verschillende families, bij wie Xuela woont in haar jeugd en als tiener, houden niet van haar en zij houdt ook niet van hen. Ze houdt niet van haar vader. Ze houdt ook niet van de man met wie ze trouwt.

Nu klinkt het misschien alsof Xuela een verschrikkelijk koel persoon is, maar dat is niet het geval. De afstandelijkheid die in de roman zit, laat het niet verglijden in sentimentaliteit en maakt het aangrijpende en droevige verhaal leesbaar (hoe koel dat dan ook weer klinkt van mijn kant). Het is moeilijk onder woorden te brengen hoe The Autobiography of my Mother een afstandelijke houding en een aangrijpende, traumatische geschiedenis weet te vangen in één personage. Ik kom over een paar jaar, als ik het boek nog een paar keer heb gelezen of als ik dan toch nog een college over heb gevolgd, nog wel bij jullie terug voor deel II van deze Vooys Leest. Maar je kan het natuurlijk ook zelf lezen!’