Vallende tassen

Afbeelding: Das Mag

In onze online rubriek ‘Nieuwe Buitelingen’ bespreekt een Vooys-redacteur een bijzonder literair initiatief in Nederland. Dit keer bezocht Bram Scharpach de Das Mag Eindejaarsshow in Perdu in Amsterdam.

Op 12 december vindt de allereerste Das Mag Eindejaarsshow plaats in een uitverkocht Perdu. Het evenement wordt op de website van de uitgeverij omschreven als een avond om ‘knusjes samen met onze schrijvers terug te blikken op 2019’. Knus is het in Perdu zeker. De sfeer is gemoedelijk en er wordt voor aanvang gezellig met elkaar gepraat. Het merendeel van het publiek zit op een grote tribune. Er gaapt wel een grote opening in de stellage tussen de bank en de voetensteun, zodat je goed moet oppassen dat je bezittingen niet twee meter naar beneden verdwijnen. Tijdens de Eindejaarsshow is het dus zaak je aandacht goed te verdelen tussen de show en je tas.

Na een korte inleiding van presentator Daniël van der Meer schuiven de auteurs Marian Donner en Fen Verstappen aan om te praten over levenslessen. Waarom er nu precies voor dit thema gekozen is, blijft een raadsel. Tijdens het gesprek wordt duidelijk dat het niet per se een thema is waar Donner of Verstappen affiniteit mee lijken te hebben. Ze geloven ook niet zo in levenslessen. Er is immers altijd wel een tegenvoorbeeld te verzinnen, zo stelt Verstappen: ‘angst is een slechte raadgever, behalve als je met een supervieze backpacker zonder condoom in een hangmat ligt.’ Donner en Verstappen denken samen hardop na voor het publiek. Waarom worden levenslessen dan eigenlijk toch altijd weer doorgegeven, van generatie op generatie? Is misschien niet de beste levensles die je over kan brengen: ‘Durf te twijfelen en levenslessen te negeren?’ Maar is er ook niet voor die levensles een tegenvoorbeeld te verzinnen? Zo werpen de twee schrijfsters heel wat verschillende balletjes op, maar alles blijft een beetje in de lucht hangen. Het levert een ongemakkelijk en weinig interessant gesprek op. Ze leggen heel wat vragen over levenslessen op tafel, maar helaas wordt de grootste vraag – waarom moet dit gesprek in hemelsnaam over levenslessen gaan? – niet opgehelderd. 

Daarna komt Pete Wu naar voren om te vertellen over reacties over ervaringen van Chinese Nederlanders die hij kreeg op zijn boek De bananengeneratie. Uit de vele reacties die hij via sociale media ontving maakte Wu een bloemlezing, die hij van zijn telefoon voorleest. De bloemlezing bevat positieve reacties, bijvoorbeeld van Chinese Nederlanders die in de beschreven ervaringen veel herkenning vonden, maar ook negatievere reacties. Het is jammer dat hij enkel de reacties droog voorleest. Het was allicht interessanter geweest als hij wat meer had verteld, bijvoorbeeld over wat de reacties met hem doen, of op zijn minst waarom hij ervoor heeft gekozen om juist deze reacties met het publiek te delen. Dit doet hij helaas niet, waardoor zijn optreden niet veel meer is dan Pete Wu die vanaf zijn telefoon reacties van lezers voorleest. Ondertussen worden de reacties in een Powerpoint op het scherm achter Wu geprojecteerd. De volgorde van de dia’s klopt echter niet met zijn eigen volgorde, zodat Pete Wu regelmatig moet zoeken op zijn telefoon om de juiste reactie bij de juiste slide voor te lezen. Hierdoor krijgt ook zijn optreden iets ongemakkelijks.

Hierna is de beurt aan Dorien van Linge en Marja Pruis om te praten over feminisme. Beiden publiceerden in het afgelopen jaar een boek over dit onderwerp (De nieuwe feministische leestlijst en Feminist fataal), dus de link tussen de sprekers en het besproken onderwerp is dit keer in ieder geval duidelijk. Pruis en Van Linge informeren naar elkaars ‘feministische hoogtepunten’ van 2019. Van Linge kiest de publicatie van haar essay over eetstoornissen in Volkskrant Magazine. Pruis noemt het feit dat ze weer in Amsterdam is gaan wonen haar feministische hoogtepunt. ‘Eigenlijk idioot en hysterisch om dat feministisch te noemen’, voegt ze toe. Waarom ze toch dat als haar hoogtepunt noemt, legt ze dan weer niet uit. Jammer, want een term als feminisme devalueert nogal als van alles lukraak feministisch wordt genoemd. Verder gaat het gesprek over de zangeres Lizzo, die door Time werd uitgeroepen tot de entertainer van het jaar, en de voetbalster Megan Rapinoe, die door Sports Illustrated werd uitgeroepen tot sporter van het jaar. Pruis en Van Linge prijzen de uitgesproken aanwezigheid van beide vrouwen. 

Het gesprek van Maartje Wortel en Marjolijn van Heemstra over (de) ruimte is het absolute hoogtepunt van de avond. In het werk van Marjolijn van Heemstra speelt dit onderwerp een belangrijke rol: zo doet ze voor De Correspondent onderzoek naar ruimtevaart en tourt ze momenteel met de voorstelling Stadsastronaut. Ook in het werk van Maartje Wortel speelt ruimte een rol, zoals in haar laatste roman Dennie is een star. In tegenstelling tot de andere sprekers weten Wortel en Van Heemstra het gespreksonderwerp op een geslaagde manier vanuit hun persoonlijke beleving te benaderen. Zo demonstreren Marjolijn van Heemstra en Maartje Wortel aan de hand van een app-gesprek tussen hen hoe problematisch de begrippen tijd en ruimte kunnen zijn. ‘Dit gebeurt er als je met Maartje Wortel een afspraak probeert te maken,’ zegt Van Heemstra ter inleiding. Wat volgt is een bijzonder grappig app-gesprek waarin ze een plaats en tijd proberen af te spreken, wat door allerlei spraakverwarringen en misverstanden niet lukt.

Verder weet Maartje Wortel het heelal dichterbij te halen door de beweging van hemellichamen voor te stellen als bewegingen van menselijke lichamen. Marjolijn van Heemstra leest ook nog een ongepubliceerd gedicht voor over maanzeeën. Het is een prachtig gedicht waarin verschillende namen van de zeeën op de maan passeren, zoals Zee van de Nectar, Zee van de Onschuld en Zee van Rust. Tijdens het gesprek controleert Maartje Wortel regelmatig op haar eierwekker hoeveel tijd ze nog hebben. ‘Ja, want we hebben maar twaalf minuten, hè…’. In die twaalf minuten vinden de twee schrijfsters een bijzonder goede balans tussen een inhoudelijk, en tegelijkertijd gezellig gesprek. Wat sowieso ook helpt, is dat ze elkaar duidelijk goed kennen en veel chemie hebben, zodat het gesprek leuk is om te volgen.

Het laatste gesprek is tussen Thomas Rueb en Jelle Brandt Corstius en gaat over reizen. Rueb reisde voor zijn boek Laura H. naar Irak. Van Brandt Corstius verschijnt binnenkort het boek Bam over zijn reis naar Siberië, maar hij praat vooral over zijn reisproject ‘Borealis’ (‘Toen wij die naam kozen was die nog niet zo beladen’) naar Alaska. Hij vertelt over de afzondering die hij daar voelde; voor zijn gevoel had toen de wereld kunnen vergaan zonder dat hij het doorhad. Rueb had in Irak juist het gevoel zich op een halfvergane wereld te begeven. Hij vertelt met name over zijn zoektocht naar het huis van Laura. Zowel Rueb als Brandt Corstius illustreren hun verhaal met foto’s van hun reizen.

De poëzie van Gershwin Bonevacia is het laatste onderdeel van de avond. Vanaf het moment dat hij begint met zijn voordracht is het doodstil. Met zijn zachte maar indringende stem draagt hij zijn gedicht prachtig voor. Het is een mooie ervaring om met heel het publiek ademloos naar een gedicht te luisteren. De mensen op de tribune vergeten zelfs even om op hun tassen te letten. De poëzie van Gershwin Bonevacia is een prachtige, verstilde afsluiting van de Das Mag Eindejaarsshow.