De, uhm, Podgids

In onze rubriek ‘Nieuwe Buitelingen’ nemen Vooys-redacteuren u mee naar een bijzonder literair initiatief in Nederland. In deze driedelige serie staan literaire podcasts centraal. Ze lijken wel als paddenstoelen uit de grond te schieten de laatste tijd, maar wat voor soort genre is de literaire podcast eigenlijk? Hoe verhouden ze zich tot andere vormen van literatuur(beschouwing)? En: zijn ze het luisteren waard? Om dat soort vragen te beantwoorden, beluisteren Vooys-redacteuren verschillende Nederlandse literatuurgerelateerde podcasts. Oud-redacteur Laura de Bruijn luistert naar De Podgids, de podcast van De Gids.

Het oudste literaire tijdschrift van Nederland is begonnen aan een podcast – mogen we dan nog van een trend spreken? Sinds afgelopen voorjaar verschijnt tegelijk met iedere editie van een papieren De Gids nu ook een aflevering van de Podgids. In de afleveringen, die grofweg een uur duren, interviewt een redacteur van De Gids verschillende gasten. Deze gesprekken worden afgewisseld met voordrachten van poëzie en (fragmenten van) korte verhalen.

Wie er te gast zijn en wat er wordt besproken, hangt samen met het thema van de nieuwste papieren Gids – veelal verschijnen de voorgelezen literatuur en de geïnterviewden ook in de gedrukte versie. In tegenstelling tot het papieren exemplaar kan de Podgids door iedereen gratis worden beluisterd via de Gids-website, iTunes en andere podcastkanalen. Naast de lange afleveringen brengt De Gids trouwens ook kortere afleveringen uit waarin louter korte verhalen en poëzie worden voorgelezen. Deze afleveringen staan los van de verschijning van de papieren editie,

De podcast wordt opgenomen in het Amsterdamse café de Pels, waar de redacteur en de gasten met in hun midden een microfoon (vermoedelijk) gezellig rond een tafeltje zitten. Overigens spreken, om het overzichtelijk te houden, de gasten om beurten en mengen zij zich doorgaans niet in de 15 minutes of fame van een ander. Het caféwezen krijgt wel vrij spel en verzorgt een zacht gerommel van bordjes en bestek op de achtergrond. Zo komt er, op locatie, een huiselijke en spontane sfeer tot stand.

Die spontaniteit komt ook terug in de gesprekken zelf: deze lijken niet uitgebreid te zijn voorbereid en worden achteraf ook niet geredigeerd of gemonteerd. Voor luisteraars die, waaronder ikzelf, gewend zijn aan strak gemonteerde en gelikte podcasts als This American Life (of, om een Nederlandse serie te noemen, Echt Gebeurd), is dit even wennen. Bij die programma’s worden interviews vooraf doorgenomen met de gasten om hen te coachen bij het vertellen van hun verhaal, opgenomen in een aparte studio en vervolgens in de aflevering gemonteerd. Denktijd van de spreker, onafgemaakte zinnen en stopwoordjes worden er dan uitgefilterd. De Podgids doet dit niet, en laat het natuurlijke verloop van een gesprek horen. Aan die spontaniteit kleeft helaas ook een nadeel: de onafgemaakte zinnen en ‘uhms’ schaden het luisterplezier en zorgen er misschien ook voor dat je als luisteraar soms de draad kwijtraakt.

Mocht dat je overkomen, duren de gesprekken gelukkig niet zo lang. In Podgids #7 spreekt de presentator bijvoorbeeld tien minuten met Adriaan van Veldhuizen over het raakvlak tussen literatuur en geschiedenis, een onderwerp dat vele letterenstudenten onder ons inmiddels wel eens hebben besproken. In het gesprek weet Van Veldhuizen, die als geschiedkundige en redacteur bij De Gids ervaring heeft met beide vakgebieden, een persoonlijk en praktischer inkijkje in de discussie te geven. Hij laat doorschemeren dat de combinatie van literatuur en geschiedenis nog lang niet zo normaal wordt gevonden, als hij vertelt dat hij door collega’s nog wel eens raar wordt aangekeken wegens zijn werkzaamheden bij De Gids (‘dat is toch fictie’). Op die manier weet de Podgids mij door een kort en spontaan gesprekje toch te verrassen met een inzicht in een langlopende (en voornamelijk theoretische) discussie waarover ik vanaf mijn stoeltje in de collegezaal al veel heb gehoord.

Helaas bedienen niet alle gesprekjes de luisteraar even goed. In een eerdere aflevering (#2) vertelt masterstudente Absaline Hehakaya over een van haar favoriete films Once Upon a Time in the West. De presentator vraagt haar hoe ze bekend is geraakt met de film, hoe vaak ze ‘m heeft gezien en hoe vaak ze het meesterwerk nog denkt te gaan bekijken. Waar de film over gaat en waarom Hehakaya het werk zo goed vindt, wordt nagenoeg niet besproken. Omdat ik de film nog niet heb gezien, kan ik alle opmerkingen over de klassieker niet zo goed plaatsen. De gebrekkige uitleg bij de film is wat onhandig en zorgt er mogelijk voor dat luisteraars die, net als ik, de film niet hebben gezien, afhaken omdat ze buiten het gesprek worden gesloten.

Al met al behoort de Podgids nog niet tot mijn favorieten. Toch hoop ik dat het programma volhoudt en zal ik van tijd tot tijd zeker een aflevering luisteren (wel met de kleine wens dat de gesprekken iets meer geregisseerd worden en dat er rekening wordt gehouden met mijn gebrekkige (film)kennis). De Podgids weet namelijk wel, op een ontspannen en natuurlijke manier, in één aflevering een reeks aan schrijvers, verhalen en onderwerpen de revue te laten passeren. De podcastvorm is misschien even wennen, voor maker en luisteraar, maar is de trend in ieder geval voorbij.