‘De meisjes’ van Annet Schaap
‘Want als er zoveel is verdwenen van wat er altijd was moet je je ergens aan vastgrijpen, en Haasje hield zich met haar ene hand stevig vast aan haar zus en met de andere aan haar vader. Maar zijn greep werd steeds losser, alsof er zeep aan zijn hand zat, en na een paar weken van telkens verbroken beloftes, glipte hij weg.’
Al decennialang groeit men op met sprookjes; als kind leer je te dromen over verre, reusachtige kastelen, angstaanjagende en vuurspuwende draken of knappe prinsen/prinsessen op witte paarden die je komen redden wanneer je in een noodsituatie verkeert. In De meisjes presenteert Annet Schaap zeven van deze oude vertrouwde sprookjes, maar deze steekt ze in een nieuw jasje door ze te bewerken tot zeven verrassende vertellingen. Hoewel Schaap dicht bij de kern van de traditionele sprookjes blijft, bevat elke bewerking, waarin telkens weer één of twee jonge meisjes de hoofdrol spelen, een nieuwe moraal.
De meesten zullen Annet Schaap kennen van haar illustraties in boeken van onder andere Francine Oomen en Jacques Vriens. In 2017 debuteerde ze als schrijfster met het kinderboek Lampje waarmee ze onder meer in 2018 de Woutertje Pieterse Prijs won. In 2021 volgde ze haar debuut op met De meisjes. De meisjes is wederom een kinderboek, maar bevat vele maatschappijkritische commentaren die jonge kinderen er niet snel uit zouden halen.
De meisjes bestaat uit bewerkingen van de volgende bekende sprookjes: Repelsteeltje, Roodkapje, Hans en Grietje, De kikkerkoning, Kapitein Blauwbaard, Doornroosje en Belle en het beest. Deze sprookjes zijn oorspronkelijk geschreven door de gebroeders Grimm en Charles Perrault. Wat de bewerkingen van Annet Schaap onderscheidt van andere sprookjesbewerkingen die door de jaren heen zijn uitgebracht, is het ontbreken van de stereotypische kern die elk sprookje gewoonlijk bevat; denk hierbij aan de arme boerendochter die trouwt met een rijke prins, of de kus uit ware liefde die de prinses weer tot leven brengt. In De meisjes wordt het traditionele sprookje uit de sprookjes gehaald. Zo zegt de prinses in de bewerking van De kikkerkoning ‘Het leven is geen sprookje anders’ en wordt er in Monstermeisje (Belle en het beest) benadrukt dat het beter is om het leven niet te zien als een sprookje: ‘Ach, die zus van mij. Die denkt nog dat het leven een sprookje is. Wij weten wel beter, toch?’. De hoofdpersonen van de verhalen zijn tevens niet langer perfecte sprookjesfiguren, maar verbeelden telkens weer meisjes van vlees en bloed, die net als iedereen domme fouten maken en vervolgens daarvan leren.
De zeven sprookjes worden door de bewerkingen van Annet Schaap verhalen waarin het menselijke en dikwijls problematische gedrag van de gemiddelde individu wordt benadrukt. Zo komen er in meerdere verhalen afwezige vaders of moeders voor die té veel werkdruk ervaarden en daarom het ouderschap links hebben laten liggen. In Koekjes, de bewerking van Hans en Grietje, gaan Griet en Haasje op zoek naar hun alleenstaande vader die al langer dan een week op zijn werk is en niet naar huis komt om voor zijn twee dochters te zorgen en in Wolf (Roodkapje) gaat het meisje op ziekenbezoek bij haar oma, omdat haar moeder te druk is met werk om zelf haar zieke moeder te verzorgen. Ook de restrictieve schoonheidsidealen die men in stand houdt binnen de huidige maatschappij worden in De meisjes benadrukt. In Monstermeisje (Belle en het beest) moet het prinsesje dat geboren wordt als harig monstertje toch haar best doen om zich te houden aan de schoonheidsnormen die passen bij ‘normale’ meisjes van haar leeftijd: ze moet korsetten en jurkjes dragen en mag volstrekt geen overtollig haar hebben op haar lichaam. Ook belangrijke emoties zoals liefde komen naar voren in De meisjes, hoewel niet op een conventionele manier. In Kikker (De kikkerkoning) wordt de prinses verliefd op de kikker die er maar niet in slaagt om te veranderen in een knappe prins en in Monstermeisje wordt het meisje niet gered door haar droomprins, maar door een ruige piraat.
Als grote sprookjesliefhebber heb ik naast vele sprookjes ook vele bewerkingen van sprookjes gelezen, maar De meisjes stijgt ver boven de gemiddelde sprookjesbewerkingen uit. Het boek is in de boekenwinkel te vinden bij de kinderboeken, maar dit maakt niet dat deze sprookjes alleen gelezen kunnen worden door jonge mensen. Ook (misschien wel vooral) voor oudere mensen bevat De meisjes belangrijke levenslessen die verstopt zijn tussen de regels van het klassieke en eeuwige sprookje.